aby

aby

1. (international standards) ISO 639-3 language code for Aneme Wake.

• abye, abuy, abie

From Middle English abyen, abien, abiggen, from Old English ābyċġan (“to buy; pay for; buy off; requite; recompense; redeem; perform; execute”), from Proto-Germanic *uzbugjaną, equivalent to a- +‎ buy. Cognate with Gothic 𐌿𐍃𐌱𐌿𐌲𐌾𐌰𐌽 (usbugjan).^[1] Not related to abide.

• (Received Pronunciation, General American) IPA^(key): /əˈbaɪ/

• Audio (Southern England):

  (file)

• Rhymes: -aɪ

aby (simple past and past participle abought, no other forms attested in Modern English)

1. (transitive)
   1. (archaic) To pay the penalty for (something); to atone for, to make amends. [from 12th c.]

      Synonym: make up

      • 1607 (first performance), [Francis Beaumont], The Knight of the Burning Pestle, London: […] [Nicholas Okes] for Walter Burre, […], published 1613, →OCLC, Act III, signature G, recto:

        Foole-hardy Knight, full soone thou shalt aby / This fond reproach, thy body will I hang, [Hee takes down / his pole.] / And loe vpon that string thy teeth shall hang: Prepare thy selfe, for dead soone shalt thou bee

   2. (archaic, figuratively) To pay (something) as a penalty, to atone for; to suffer (something). [from 12th c.]

      Synonym: sustain

      • 1590, Edmund Spenser, “Book III, Canto IV”, in The Faerie Queene. […], London: […] [John Wolfe] for William Ponsonbie, →OCLC, stanza 38, page 455:

        Who dyes the vtmoſt dolor doth abye, / But who that liues, is lefte to waile his loſſe: / So life is loſſe, and death felicity.

      • 1870, William Morris, “February: Bellerophon in Lycia”, in The Earthly Paradise: A Poem, part IV, London: F[rederick] S[tartridge] Ellis, […], →OCLC, page 339:

        We doubt thee not; / Thy tale seems true, nor dost thou glorify / Thyself herein—certes thou wouldst abye / A heavy fate if thou shouldst lie herein— […]

   3. (obsolete except Scotland) To endure or tolerate (something); to experience. [from 16th c.]^[2]

      Synonyms: brook, go on, hold on, put up with; see also Thesaurus:persist, Thesaurus:tolerate

      • 1892, Robert Louis Stevenson, “The Wood by Silvermills”, in Catriona, London; Edinburgh: Thomas Nelson & Sons, →OCLC, page 131:

        The muckle black deil was father to the Frasers, a'body kens that; and as for the Gregara, I never could abye the reek of them since I could stotter on two feet.

   4. (obsolete) To pay for (something); to buy. [12th–16th c.]

      Synonyms: procure, purchase; see also Thesaurus:buy

2. (intransitive, obsolete)
   1. To pay the penalty; to atone. [12th–16th c.]

      Synonyms: expiate, propitiate

   2. To endure; to remain. [14th–16th c.]
      • 1590, Edmund Spenser, “Book III, Canto VII”, in The Faerie Queene. […], London: […] [John Wolfe] for William Ponsonbie, →OCLC, stanza 3, pages 494–495:

        So long as breath, and hable puiſſaunce / Did natiue corage vnto him ſupply, / His pace he freſhly forward did aduaunce, / And carried her beyond all ieopardy, / But nought that wanteth reſt, can long aby.

The verb is almost always encountered with a modal verb, as in shall aby, could aby, etc. The gerund abuying of the alternative spelling abuy is found in one text; see that entry.

• yBa, bya, bay, Bay, yab, YBA

Inherited from Old Czech aby, from Proto-Slavic *aby. By surface analysis, univerbation of a +‎ by.

• IPA^(key): [ˈabɪ]

aby

1. Denotes desire or wish; if only; had better

   Synonyms: kdyby, kéž by

   Už aby tu byli. ― I can't wait for them to come..

   Jenom aby! ― Let's hope!

aby

1. so that, in order to, so

• “aby”, in Příruční slovník jazyka českého (in Czech), 1935–1957
• “aby”, in Slovník spisovného jazyka českého (in Czech), 1960–1971, 1989

Univerbation of až (“that”) +‎ by (“would”)

• IPA^(key): /ˈabɨ/

aby (defective, invariable)

1. that… would

• Muka, Arnošt (1921, 1928) “aby”, in Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow (in German), St. Petersburg, Prague: ОРЯС РАН, ČAVU; Reprinted Bautzen: Domowina-Verlag, 2008
• Starosta, Manfred (1999) “aby”, in Dolnoserbsko-nimski słownik / Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch (in German), Bautzen: Domowina-Verlag

Inherited from Proto-Slavic *aby. By surface analysis, univerbation of a +‎ by.

• IPA^(key): (13^th CE) /ˈabɨ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ˈabi/

aby

1. Denotes desire or wish; if only; had better

aby

1. Introduces a subordinate clause expressing doubt.
2. Introduces a subordinate clause with subjunctive meaning; let, may
3. so that, in order to
4. Introduces a subordinate clause with admissive meaning; even if, though

• Czech: aby

• Jan Gebauer (1903–1916) “aby”, in Slovník staročeský (in Czech), Prague: Česká grafická společnost "unie", Česká akademie císaře Františka Josefa pro vědy, slovesnost a umění

Inherited from Proto-Slavic *aby. By surface analysis, univerbation of a +‎ by. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /abɨ/
• IPA^(key): (15^th CE) /abɨ/

aby

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) introduces a clause of aim; to, in order to, so that [with past-tense clause ‘to do what’]
   • End of the 15th century, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume V, number 1:

     Czczy matka j occza twego, abi wsedl gnew mego

     [Czci matkę i oćca twego, aby uszedł gniewu mego]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[1], Krakow, page 3b:

     Ona bila nan fszadla, abycz ona sfvim nogam bila malo othpoczynøla

     [Ona była nań wsiadła, abyć ona swym nogam była mało otpoczynęła]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 66, 1:

     Osweczi oblicze swe nad nami y smiluy se nad nami, abichom poznali na zemi drogø twoiø (misereatur nostri, ut cognoscamus... viam tuam)

     [Oświeci oblicze swe nad nami i zmiłuj sie nad nami, abychom poznali na ziemi drogę twoję (misereatur nostri, ut cognoscamus... viam tuam)]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[3], Krakow, page 175b:

     Nasz Xt mily gest szø on byl naszim othczom vkaszal gneflyvy i tesze prycry, tego dla abicz go ony svymy grzechy ne gneualy

     [Nasz Kryst miły jest się on był naszym otcom ukazal gniewliwy i teże przykry, tegodla abyć go oni swymi grzechy nie gniewali]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[4], page 769:

     Szatan... odstąpił od niego na chwilę, iże mogł żałować tego Judasz, co uczynił, aby potem s tej boleści stąpił weń wtore

     [Szatan... odstąpił od niego na chwilę, iże mogł żałować tego Judasz, co uczynił, aby potem z tej boleści zstąpił weń wtore]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 87r:

     Ne precipitaret aby nye vpadl

     [Ne precipitaret aby nie upadł]

2. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) Introduces an object clause; to, in order to, so that
   • 1413-1414, Kanon mszy św., Canon missae., volume I, Iłża, page 263:

     [Day]..., aby... oth grzechu bychom zawszdy wyszwoleny (da..., ut... a peccato simus semper liberi)

     [[Daj]..., aby... ot grzechu bychom zawżdy wyzwoleni (da..., ut... a peccato simus semper liberi)]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[5], Krakow, page 183b:

     Kaszø boszø moczø, aby thy natichmasth fstala

     [Każę bożą mocą, aby ty natychmiast wstała]

   • 15th century, Spowiedź powszechna - Confessio generalis, number 3:

     Czyebye, kaplanye..., prossa, aby mya rosd[r]zessyl

     [Ciebie, kapłanie..., proszę, aby mię rozd[r]zeszył]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[6], Krakow, page 183a:

     Prygaczele szøcz gø ony byly do swøtego Gana prynesly prosøcz go, abicz gø byl s marthvy krzesil

     [Przyjaciele sąć ją oni byli do świętego Jana przynieśli prosząc go, abyć ją był smartwykrzesił]

   • 1930 [c. 1455], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[7], 6, 10:

     Rzecze k nyemu Thobyas: Gdze chcesz, bichoua otpoczinøla (ubi vis, ut maneamus)?

     [Rzecze k niemu Tobijasz: Gdzie chcesz, abychowa otpoczynęła (ubi vis, ut maneamus)?]

   • End of the 15th century, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume V, number 1:

     Pomny swanczicz nedzele y swante czy, aby sze ne vrich[l]il na uczynek przeklanty

     [Pomni święcić niedziele i święte czci, aby sie nie urych[l]ił na uczynek przeklęty]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[8], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 77, 9:

     Wipowedzø sinom swogim, abi poloszili w bodze nadzeiø swoiø a bichø ne zapomneli dzal boszych (narrabunt filiis suis, ut ponant in deo spem suam et non obliviscantur operum dei)

     [Wypowiedzą synom swojim, aby położyli w Bodze nadzieję swoję a bychą nie zapomnieli dział bożych (narrabunt filiis suis, ut ponant in deo spem suam et non obliviscantur operum dei)]

   • 1902 [1404], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego‎^[9], volume 6, Poznań, Pyzdry, Kościan, Gniezno, page 209:

     Czso na mø zaloval czesnik o *sszecz marc., abich gemv popral owsza lesnego y penødzi, tegom ya nie popral

     [Czso na mię żałował cześnik o szeć marcas, abych jemu pobrał owsa leśnego i pieniędzy, tegom ja nie pobral]

   • 1885-2024 [c. 1450], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[10], volume IV, page 572:

     Bubaczy timent, aby gym nye sklasl brzuch

     [Bubacy timent, aby jim nie sklęsł brzuch]

3. (attested in Lesser Poland) Introduces a subject clause; to, in order to, so that
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[11], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ath 1:

     Ktorykole chcze zbawon bycz przede wszym potrz[e]byszno gest, aby dzerszal krzescyanskø werø (quicumque vult salvus esse ante omnia opus est, ut teneat catholicam fidem)

     [Ktorykole chce zbawion być przede wszym potrz[e]bizno jest, aby dzierżał krześcijańską wierę (quicumque vult salvus esse ante omnia opus est, ut teneat catholicam fidem)]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[12], Krakow, page 14b:

     Tho ne gest f [s]twe voly, abicz thobe Xpt dal dludze stroue

     [To nie jest w [s]twe woli, abyć tobie Kryst dał długie zdrowie]

4. (attested in Greater Poland, Masovia) Introduces a qualifier clause; to, in order to, so that
   • 1885-2024 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[13], volume I, Międzyrzecz, Warsaw, page 481:

     Nedawno mą rzecz byla pothkala, abich barzo crasznø pannø mylowal

     [Niedawno mię rzecz była potkała, abych barzo krasną pannę miłował]

5. Introduces a resultative clause; to, in order to, so that
   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[14], 14, 5:

     Czsosmi chczyely vczynycz, yszesmi puszczyly Izrahelya, abi nam nye sluszyl (quid voluimus facere, ut dimitteremus Israel, ne serviret nobis)?

     [Czsosmy chcieli uczynić, iżesmy puścili Izrahela, aby nam nie służył (quid voluimus facere, ut dimitteremus Israel, ne serviret nobis)?]

6. (attested in Lesser Poland) even though, although
   • 1885-2024 [c. 1410], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[15], volume IV, page 616:

     Aby mi s tobą vmrzecz, y[e]szcze ssze czebye nye zaprza et si optinuerit me mori tecum, non te negabo

     [Aby mi z tobą umrzeć, j[e]szcze sie ciebie nie zaprzę et si optinuerit me mori tecum, non te negabo]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[16], Krakow, page 178a:

     Kalsdy prelath malbi szø on o crifdø kosczelnø... fszøcz, abycz mu sza to ssmercz podgøcz

     [Kalżdy prełat miałby się on o krzywdę kościelną... wziąć, abyć mu za to śmierć podjąć]

7. (attested in Lesser Poland) Introduces an unreal conditional; if
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[17], page 770:

     Zawołali potem wszyscy: ... Abyć nie był złodziej (si non esset hic malefactor Jo 18, 30), azabychmy ji podali tobie?

     [Zawołali potem wszyscy: ... Abyć nie był złodziej (si non esset hic malefactor Jo 18, 30), azabychmy ji podali tobie?]

   • 1456, Kanon mszy św., Canon missae., volume VI, Sandomierz, page 261:

     Vczynycz raczy, aby nam czyalo y krew badze namyleyszego syna twego (ut nobis corpus et sanguis fiat dilectissimi filii tui)

     [Uczynić raczy, aby nam ciało i krew będzie namilejszego Syna twego (ut nobis corpus et sanguis fiat dilectissimi filii tui)]

   • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 63:

     Day..., aby... od grzecha bylybychoom wolny (ut... a peccato simus semper liberi) y od wszelkego zameszkanya przeszpeczny

     [Daj..., aby... od grzecha bylibychom wolni (ut... a peccato simus semper liberi) i od wszelkiego zamieszkania przezpieczni]

   • XV p. pr., Kanon mszy św., Canon missae., volume IX, page 258:

     Modlimy scha y thesz prosimi, aby przyemnye malby (uti accepta habeas) y przezegnay tho danye, thy dary

     [Modlimy się i też prosimy, aby przyjemnie miałby (uti accepta habeas) i przeżegnaj to danie, ty dary]

   • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[18], 2, 12:

     Przetosz nynye przysyøszta mi na pana boga, aby yakozem ya s wami milosyernye vczinila, takyesz y vy vczincze s domem otcza mego (ut quomodo ego misericoridam feci vobiscum, ita et vos faciatis)

     [Przetoż ninie przysiężta mi na Pana Boga, aby jakożem ja z wami miłosiernie uczyniła, takież i wy uczyńcie z domem otca mego (ut quomodo ego misericoridam feci vobiscum, ita et vos faciatis)]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[19], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 50, 19:

     Vczin, gospodne, w dobrey woli twey Syon, abi sprawoni muri ierusalemske (ut aedificentur muri Ierusalem)

     [Uczyń, Gospodnie, w dobrej woli twej Syjon, aby sprawiony mury jeruzalemskie (ut aedificentur muri Ierusalem)]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[20], page 291:

     Jesus kazał im, aby natychmiast milczeć (Jesus autem, ut tacerent, ipsis imperavit)

     [Jesus kazał im, aby natychmiast milczeć (Jesus autem, ut tacerent, ipsis imperavit)]

8. at least
   • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[21], [22], [23]}, volume I, page XLI:

     Bo gdy bądzye lakozyrcza, obiczagya gynako thego nye odmyeny y nye odeymye aby z szmyerczyą (qui gulosus effectus est, vix aliter quam morte moris mutabit)

     [Bo gdy będzie łakożyrca, obyczaja jinako tego nie odmieni i nie odejmie aby z śmiercią (qui gulosus effectus est, vix aliter quam morte moris mutabit)]

aby

1. (attested in Lesser Poland) may, I wish, if only
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[24], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 108, 6:

     Gdyz bødze sødø, aby wyssedl potøpon (cum iudicatur, exeat condemnatus)

     [Gdyż będzie sądzo[n], aby wyszedł potępion (cum iudicatur, exeat condemnatus)]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[25], Krakow, page 174b:

     Abicz ony tesze svoge odzene vpraly (laventque vestimenta sua Ex 19, 10) y cisto ge mely; abycz ony tesze svymi szonamy pospolu ne leszely

     [Abyć oni teże swoje odzienie uprali (laventque vestimenta sua Ex 19, 10) i czysto je mieli; abyć oni teże z swymi żonami pospołu nie leżeli]

• Polish: aby
• Silesian: aby

• Boryś, Wiesław (2005) “aby”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “aby”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “aby”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “aby”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “aby”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “aby”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish aby. By surface analysis, univerbation of a +‎ by.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -abɘ
• Syllabification: a‧by

aby

1. to, in order to, so that (connects sentences either to express the goal of a speaker, when the speaker wishes to communicate a command or wish) [with past-tense clause ‘to do what’]

   Synonyms: by, żeby, ażeby

   Mówię po to, aby nie było cicho. ― I am speaking so that it isn't quiet.

   Chcę, abyś jutro przyszedł. ― I want you to come tomorrow.

2. to (used to connect a sequence of actions) [with infinitive ‘to do what’]

   Synonyms: by, żeby, ażeby

   Usiadł, aby znowu wstać. ― He sat down to get right back up again.

3. so long as (used to express a wish for anything) [with past-tense clause ‘to do what’]

   Zrób to byle jak, aby szybciej ― Do it any which way, as long as it's faster.

4. just to, for the sake of

   Czytał aby czytał ― He read just to read

5. (Masuria) introduces a conditional clause; if
6. (Ostróda) introduces a comparative clause; as if

aby

1. (colloquial) expresses the speaker's certainty of their statement; happen to, isn't?

   Near-synonyms: czasami, czasem, przypadkiem

   Aby tam będzie? ― Do you really think he'll be there?

2. (Masuria, Ostróda, Warmia, optative) hopefully; had better; may
3. (Masuria, Warmia) at least

   Synonym: przynajmniej

4. (Masuria, Ostróda, Warmia, delimitive) only, just

   Synonym: tylko

5. (Ostróda) seemingly, apparently, ostensibly, supposedly

   Synonym: niby

• → Yiddish: אַבי (abi)

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), aby is one of the most used words in Polish, appearing 110 times in scientific texts, 81 times in news, 113 times in essays, 89 times in fiction, and 37 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 430 times, making it the 108th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• aby in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• aby in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “aby”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ABY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 07.05.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “aby”, in Słownik języka polskiego, volume 1, page 3
• Aleksander Zdanowicz (1861) “aby”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “aby”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 4
• Zofia Stamirowska (1987-2024) “aby”, in Anna Basara, editor, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur, volume 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, →ISBN, pages 111-112

aby

1. Doric Scots form of abye (“ago, past”)

• Eagle, Andy, editor (2024), “aby”, in The Online Scots Dictionary‎^[26]

Inherited from Old Polish aby. By surface analysis, univerbation of a +‎ by.

• IPA^(key): /ˈa.bɪ/
• Rhymes: -abɪ
• Syllabification: a‧by

aby

1. denotes aim or goal; to, in order to

   Synonyms: ażby, by, coby, iżeby, żeby

• aby in silling.org