bakałarz

Learned borrowing from Latin baccalārius.^[1][2][3][4] First attested in 1457.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /bakaɫaːr̝/
• IPA^(key): (15^th CE) /bakaɫɒr̝/

bakałarz m animacy unattested

1. (sometimes offensive, attested in Greater Poland) teacher

   Synonym: nauczyciel

   • 1921 [1469], Kazimierz Tymieniecki, editor, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich‎^[2], page 135:

     Nobilis Nicolaus baccalarz

     [Nobilis Nicolaus bakałarz]

   • 1874 [1482], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[3], volume XVI, page 1431:

     Albertus et Petrus dicti bakalarzevye, kmethones de Bobyno

     [Albertus et Petrus dicti bakałarzewie, kmethones de Bobino]

   • 1885-2024 [1457], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[4], volume V, Dolsk, page 15:

     Gello rusticus ineptus aliter bancarzs vel baccalarzs

     [Gello rusticus ineptus aliter bankarz vel bakałarz]

• Polish: bakałarz, bakalarz (Middle Polish)
  • → Kashubian: bakalôrz (through Middle Polish bakalárz)

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bakałarz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• bakalarz (Middle Polish)

Inherited from Old Polish bakałarz.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -awaʂ
• Syllabification: ba‧ka‧łarz

bakałarz m pers

1. (education) bachelor (person with the first or lowest academical degree conferred by universities and colleges)
2. (archaic or humorous) teacher

   Synonym: nauczyciel

   • 1900, anonymous author, Nędznicy [The Miserables]‎^[5], translation of Les Misérables by Victor Hugo:

     Ale niektórzy byli jeszcze ciekawi, myśląc, że prawdopodobnie nie chodziło o bajeczne skarby legendy, ale o lepszą i dotykalniejsza gratkę niż banknoty djabła, że prawdopodobnie dróżnik odkrył jakąś tajemnicę. Najbardziej zaciekawionemi byli bakałarz i karczmarz Thenardier, który żył w przyjaźni ze wszystkimi i nie gardził stosunkami z Boulatruellem.

     Some persons, however, were still curious, surmising that in all this there was probably no fabulous treasure of the legends, but some fine windfall of a more serious and palpable sort than the devil's bank-bills, and that the road-mender had half discovered the secret. The most "puzzled" were the school-master and Thenardier, the proprietor of the tavern, who was everybody's friend, and had not disdained to ally himself with Boulatruelle.

• → Kashubian: bakalôrz (through Middle Polish bakalárz)

• bakałarz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bakałarz in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bakałarz, bakalarz”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (17.03.2016) “BAKAŁARZ, BAKALARZ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bakałarz”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “bakałarz”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bakałarz”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 85
• bakałarz in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego